Wbrew pozorom, jelita stanowią jeden z najważniejszych elementów nie tylko układu pokarmowego, ale również całego organizmu. Ich funkcja dalece wykracza poza transportowanie pokarmu i wchłanianie substancji odżywczych, a wszelkiego typu zaburzenia ich pracy mogą nieść za sobą poważne konsekwencje zdrowotne — szczególnie, jeśli zostaną one zignorowane. W poniższym wpisie podpowiadam, jak ograniczyć ryzyko wystąpienia dolegliwości tej części układu pokarmowego, dlaczego odpowiednia dieta jest tutaj kluczowa i jakie czynniki poza dietą wpływają na pracę naszych jelit.
Dlaczego jelita są tak ważne?
Dolne partie układu pokarmowego (a właściwie ogromne kultury bakterii w nich zamieszkujące) odpowiedzialne są za wiele procesów składających się na normalne funkcjonowanie organizmu. Prawidłowa praca jelit przyczynia się do utrzymania odporności i hamowania rozwoju stanów zapalnych. Organy te zajmują się również produkcją witamin z grupy B oraz K. Nie bez znaczenia pozostaje tutaj bariera jelitowa, która oddziela nasze środowisko wewnętrzne od tego, co na zewnątrz. Bardzo łatwo ją uszkodzić, m.in. poprzez niewłaściwą dietę, czy przewlekłe stosowanie leków.
Co szkodzi naszym jelitom? Wiele dolegliwości układu pokarmowego ma przede wszystkim podłoże genetyczne (jak choćby IBD, czyli wrzodziejące zapalenie jelita grubego), choć powody natury immunologicznej lub środowiskowej również nie należą do rzadkich. Kluczowa jest tutaj kwestia diety — niewłaściwe odżywianie może dodatkowo zaostrzyć objawy chorób takich jak IBS (zespół jelita drażliwego), SIBO, czy też choroba Leśniowskiego-Crohna. Najczęstsze objawy obejmują tutaj:
- bóle brzucha,
- biegunkę,
- zaparcia,
- wzdęcia,
- przelewanie się w jelitach,
- niemal nieustanny dyskomfort w brzuchu (czasem nie trzeba nic zjadać, wystarczy napić się wody, aby poczuć się źle 😟 )
- ogólne osłabienie i stany zapalne.
Czynniki, które mogą nasilać symptomy różnego typu dolegliwości jelit, to chociażby stres i siedzący tryb życia, nadmiar cukru oraz używek, a także zbyt częste terapie antybiotykowe, czy nadużywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Dieta Low FODMAP a zdrowe jelita
Ostatnimi czasy wśród osób cierpiących na zespół jelita drażliwego lub inne dolegliwości układu pokarmowego popularnym rozwiązaniem stała się dieta Low FODMAP. W dużym skrócie polega ona na wykluczeniu (w pierwszej fazie) i / lub ograniczeniu spożycia łatwo fermentujących węglowodanów. Są to konkretnie oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole. Warto pamiętać, że dieta ta podzielona jest na etapy, a całkowite odstawienie tego typu produktów ma miejsce tylko na początku, gdyż trwała rezygnacja niesie za sobą ryzyko niedoborów — np. żelaza czy wapnia. Dieta Low FODMAP powinna zostać wdrożona pod czujnym okiem specjalisty.
Zdrowe jelita, dieta niskowęglowodanowa, IF oraz lektyny
W wielu przypadkach dyskomfort w obrębie jelit, czy też możliwość wycofania choroby jelit wiążą się z wprowadzeniem diety niskowęglowodanowej, ketogenicznej, czy też carnivore. Znaczne ograniczenie węglowodanów, a nawet ich usunięcie (zwykle czasowe) z codziennego menu często przynosi spektakularne efekty.
W odzyskiwaniu zdrowia jelit pomocne będą z pewnością rozwiązania dietetyczne wykluczające czynniki prozapalne. Jeśli cierpisz na chorobę autoimmunologiczną, masz problem ze schudnięciem i odczuwasz dyskomfort w obrębie układu pokarmowego, rozważ dietę wykluczającą lektyny. To prozapalne białka roślinne występujące w ziarnach, nasionach, orzechach, pestkach, liściach i skórce roślin. Lektyny przyczyniają się do powstawania w organizmie stanów zapalnych, zaparć, zaburzeń trawienia, czy też alergii. Dieta eliminująca lektyny lub je „unieszkodliwiająca” (chodzi tutaj o odpowiednią obróbkę i/lub przygotowanie warzyw, owoców, czy też zbóż) przynosi bardzo dobre rezultaty, jeśli naszym celem jest:
- stabilizacja wagi
- unormowanie pracy jelit
- pozycie się zaparć
- wycofanie alergii i nietolerancji pokarmowych
- wygaszenie stanu zapalnego
Na koniec tego fragmentu wspomnę jeszcze o poście przerywanym, który w ostatnim czasie zyskuje coraz szersze grono zwolenników. Jeśli chcesz zadbać o zdrowe jelita, pamiętaj, że znaczenie mieć będzie nie tylko dieta, ale i ilość posiłków w ciągu dnia, odstępy pomiędzy nimi i długość tzw. postu nocnego (nocna przerwa od jedzenia). Więcej na ten temat oraz obszerniej o zagadnieniu mioelektrycznego kompleksu wędrującego piszę w osobnym artykule 😊
Jakie suplementy na zdrowe jelita?
Jeśli cierpisz na dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a zwłaszcza w obrębie jelit, rozwiązaniem, które może Cię wesprzeć, obok właściwie dobranej diety, będzie dedykowana suplementacja. Jakie konkretnie suplementy stosować, aby odzyskać i utrzymać zdrowe jelita? Tutaj niestety nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Najlepiej dobrać suplementację indywidualnie. Istotna z pewnością okaże się pomoc dietetyka.
Zdrowie jelit, ich dobrą kondycję i prawidłowe funkcjonowanie wesprzeć mogą m.in.:
- odpowiednio dobrane probiotyki
- enzymy trawienne
- glutation
- kolagen wołowy
- kwas masłowy
Pamiętaj jednak, że samodzielne sięganie po suplementy może czasem przynieść więcej szkody, niż pożytku. Poza tym nawet najlepsze suplementy nie zagwarantują, że utrzymasz lub odzyskasz zdrowe jelita. Kluczowa będzie tutaj zmiana diety, jej indywidualne dopasowanie do Twojego stanu zdrowia i Twoich potrzeb. Obok diety, warto pochylić się nad stylem życia. Czy odpowiednio się wysypiasz? Jaka jest jakość i długość Twojego snu? Jak radzisz sobie ze stresem? Czy znajdujesz czas na codzienną aktywność fizyczną? Jak często wybierasz się na spacery?
Zdrowie jelit to nie tylko dieta. Co jeszcze ma wpływ na ich pracę?
Jeśli Twoje jelita nie mają się dobrze, zwróć uwagę na pracę całego układu trawiennego. Warto w tym miejscu odpowiedzieć sobie na kilka ważnych pytań. A mianowicie:
- jak pracuje wątroba, czy poziomy enzymów wątrobowych są za niskie, za wysokie, czy w normie?
- czy żołądek jest dokwaszony?
- czy masz niedobór / nadmiar enzymów trawiennych (pomocne może okazać się wykonanie badań laboratoryjnych – amylazy i lipazy trzustkowej)?
- w jakiej formie jest Twój pęcherzyk żółciowy?
Na pracę jelit wpływać będzie dodatkowo praca tarczycy (czy stwierdzono u Ciebie niedoczynność tarczycy lub Hashimoto?). Nie bez znaczenia pozostanie występująca insulinooporność, hiperglikemia, czy hiperinsulinemia. Jeśli chcesz dotrzeć do przyczyny dyskomfortu w obrębie jelit i zadbać o ich dobrą kondycję, warto wziąć pod uwagę występujące alergie, nie tylko pokarmowe, ale i wziewne.
Jak widać, czynników, które mają wpływ na stan naszych jelit, jest naprawdę sporo. Dieta to istotny element stylu życia troszczącego się o mikrobiom jelitowy, jednak niejedyny. Pamiętaj, że jedynie zaleczanie objawów chorobowych, czy minimalizowanie dyskomfortu przy wykorzystaniu leków, bądź suplementów to droga na skróty. Tak naprawdę nie doprowadzi nas do zdrowia. Ważne, aby dotrzeć do przyczyny. Stąd też podejście holistyczne do dietoterapii, zdrowia jelit, wsparcia trawienia, a w konsekwencji – lepszego samopoczucia na co dzień 😊
W trosce o zdrowe jelita nie bez znaczenia pozostaje kwestia zdrowej psychiki oraz pracy w obrębie nerwu błędnego, czy też elementy masażu wisceralnego. O tym wszystkim szerzej opowiem Ci podczas konsultacji. Serdecznie zapraszam!
